Wat weten wij over China méér dan dat er goedkopere elektrische auto’s met scheepsladingen vol worden geëxporteerd? Of dat er een strenge één-partijpolitiek heerst?  Wat heeft Chinese kunst in museum No Hero in Delden met ‘Chinese vrijheid’ te maken?

Museum No Hero laat t/m 8 februari een serie van 50 werken zien die, gezien de lange Chinese geschiedenis, uit een korte maar exceptionele periode komt. De werken die nu te zien zijn komen uit de periode van 1995 -2010. Kortweg, de Chinese cultuur is veel ouder dan de Nederlandse cultuur en kenmerkt zich door een grote continuïteit, waarin de heersers ook de cultuur bepalen. In de periode van 1995-2010 was er in China even een relatieve ruimte van vrijheid, waarin onder het alomvattende communistisch regime toch een vooruitstrevende, eigenzinnige generatie kunstenaars zich kon ontwikkelen.

In die periode zijn de avant-garde kunstenaars van grote betekenis geweest. Kunstenaars die te vinden waren in onafhankelijke galeries in Beijing en andere grote steden, maar vooral ook in de kleinere, afgelegen dorpen. Vaak werkend in eigen ateliers, buiten het zicht van de controlerende staatspolitie. Bij het zien van deze werken in Museum No Hero kunnen we vaststellen dat het vooroordeel, dat uit een communistische één-partijstaat alleen maar propagandistische sociaal-realistische kunst te verwachten viel, direct de prullenbak in mag. Jonge Chinese kunstenaars bleken kritisch en leken zich volop te inspireren op moderne westerse kunst. Zij maakten daarbij gebruik van de betrekkelijke vrijheid. We zijn nu zo’n 30 jaar verder. De wereld is er anders aan toe dan in de tijd die we  -met enige aarzeling- de periode van de ‘Chinese vrijheid’ willen noemen.

Wat zien we bij de tentoonstelling in Museum No Hero?
De Chinese schilderkunst is één van de oudste tradities in de kunstgeschiedenis. Deze werd in belangrijke mate beïnvloed door de opeenvolging van keizerlijke dynastieën en vertoont een opvallende continuïteit. Ook ná de oprichting van de Volksrepubliek China is haar identiteit grotendeels bewaard gebleven. De Chinese schilderkunst is rijk aan symbolen, waarvan de betekenis in de loop der tijd slechts weinig is veranderd. Veel symbolen werden onder het nieuwe regime gebruikt om onder het oppervlak verborgen Chinese samenleving van kritisch commentaar te voorzien. Zij geven op een subtiele en betekenisvolle wijze de geest van de tijd weer. Veel gebruikte symbolen zijn planten en dieren, maar ook andere natuurelementen, getallen, kleuren en patronen kunnen meerdere betekenissen hebben. Dat maakt dat de kunstenaars kunnen spelen met betekenissen, die voor de goede verstaander een heel duidelijke boodschap hebben zónder dat de kunstenaar zich heel expliciet afzet tegen de cultuurpolitiek van de Staat.

Wat te denken van de Olympische Spelen in augustus 2008 in Beijing? Vanaf april in dat jaar werden alle fabrieken die rook- en gasuitstoot veroorzaakten stilgelegd, om zo enkel en alleen voor de Olympische Spelen, een betere luchtkwaliteit te realiseren. Aanleiding voor de kunstenaar Tu Feng om met zijn werk het Chinese milieubeleid te bekritiseren. Dit door het stervensproces aan longkanker van zijn vader te documenteren met 24 terracotta beelden. Of Cai Guangbin, die in zijn werk reflecteert op de waarde van het leven in China aan de hand van de ‘één-kind politiek’, die tot gevolg heeft gehad dat abortus nog mogelijk is tot in de zevende maand. Het zijn werken die een diepe, gelaagde betekenis hebben.

Om met de verzamelaar van de werken, Geert Steinmeijer te spreken:  “Chinese kunst  begrijpen is heel moeilijk. Na 25 jaar kom ik steeds dichterbij, maar ik ben nog steeds niet bij mijn eindpunt.”

Gelijktijdig:  Een expositie van werken van Joost Baljeu, Jan Cremer, Anton Heyboer, Reinier Lucassen en Emo Verkerk.
Vijf kunstenaars die hun stempel hebben gedrukt op de naoorlogse Nederlandse kunst met eigenzinnig en helder werk dat, na de periode 1940-1945, nieuwe kijkrichtingen gaf.

Gerard Kokhuis

Museum No Hero
Hengelosestraat 2/4 Delden
www.museumnohero.nl
Openingstijden: woensdag t/m zondag 11.00 – 17.00 uur
Extra informatie: Museum No Hero open 6 december t/m 29 december 2024. Gesloten van 29 december t/m 7 januari 2025